Göktürklere ait destanlar Ergenekon ve Bozkurt destanlarıdır. Bu destanlarda Türklerin yeniden doğuşu kahramanca anlatılır. Göktürklerin destanı, Türk destanları arasında önemli yere sahiptir. Türk kültürü hakkında geçmişe dair izler ve bilgiler barındırır. Geçmişteki Türklerin yaşayışı, kültürleri, inançları ve Türk mitolojisi hakkında bizi aydınlatır. Kahramanlık hikayelerinin anlatıldığı destanlar günümüze kadar gelmeyi başarmıştır.
Destanlar toplumun kimliğinin oluşmasında, geçmiş ile gelecek arasında bağ kurmada ve kültürel değerlerin aktarılmasında büyük rol oynar. Toplumun kökenlerine dair bilgi verir. Toplumların kendilerini ifade etmeleri için etkili bir araçtır. Toplumun ortak hafızasını oluşturur ve birbirleriyle etkileşimde ortak dil oluşturarak bir araya gelmelerinde yardımcı olur. Geçmişteki olayların anlatıldığı öyküler olduğu için geleceğe dair ipuçları sunar. Göktürklere ait destanlar da bize onlar hakkında bilgi verir. Hepsi birer kaynak niteliğinde tarihi araştırmalarda kullanılır.
Göktürkler veya Kök Türkler geçmişte Türk adıyla kurulmuş olan ilk Türk devletidir. Tarih olarak Orta Çağ’da, konum olarak Orta Asya’da kurulmuşlardır. Bumin Kağan liderliğinde kurulan devlet yüzyıllar boyunca Türk kültürünü, inançları, gelenekleri ve yaşayışları şekillendirmiştir. Ardında bıraktıkları destanlar bize o günlere dair bilgiler verir. İslamiyet öncesi Türk destanları arasında Bozkurt Destanı ve Ergenekon Destanı önemlidir. Bu tarihi destanların özetlerine, neler anlattığına ve önemine birlikte göz atalım.
Ergenekon Destanı
Türk mitolojisi ve tarihinin en eski destanlarından biridir. Orta Asya’da anlatılan bir hikayeyi konu alır. Destanda, Türklerin Moğol istilası sonrasında çaresiz olduğu bir dönemde, Ergenekon adındaki dar vadide saklanarak hayatta kalmayı başarmaları anlatır. Efsaneye göre, Türkler bu dar vadide bin yıl boyunca yaşamak zorunda kalmıştır. Bin yıl sonunda Türk demirci tarafından yapılan çekiç ile vadi duvarları delinir ve Türkler yeniden özgürlüklerine kavuşur. Sonrasında Türkler yeniden göç ederek Orta Asya’ya ulaşır.
Ergenekon Destanı Türklerin tarih boyunca zorlu mücadeleler sonucunda hayatta kalma gücüne sahip olduklarını ve asil bir millet olduklarını anlatır. Tarihte yıllar boyunca zorluklar çekmiş, hayatta kalma içgüdüsüyle sürekli bir mücadele halinde olmuşlardır. Türk kültürü ve tarihinde önem arz eden bu destan günümüzde hala anlatılır.
Ergenekon kelime anlamı olarak ise Türklerin Orta Asya’daki efsanevi ana yurdudur. Bazı yazarlar tarafından dik yamaç olarak tanımlasa da gerçek anlamı hakkında net bilgi yoktur. Göktürklere ait destanlardan olan Ergenekon Destanı sayesinde dilimize geçmiştir.
Bozkurt Destanı
Göktürklere ait destanlardan bir diğeri Bozkurt Destanı’dır. Türk mitolojisinde ve tarihinde yine önemli yere sahiptir. Türklerin asaleti, gücü ve bağımsızlığını simgeleyen bir destandır. Türklerde kutsal hayvan olarak kabul edilen Bozkurt hayvanı konu alınmıştır. Bozkurt, Türk kültüründe sık sık kullanılan bir semboldür. Hatta tarihteki Türk devletlerinin bayraklarında da yer alır.
Destanda tarih boyunca kazanılan zafer ve özgürlüklere bağlılık anlatılır. Göktürklerin düşman baskını yedikten sonra, baskında sağ kalan gencin dişi bozkurttan türemelerinden destansı şekilde bahsedilir. Baskın sırasında öldü diye bölgede bırakılan genç aslında ölmemiştir. Onu bulan bozkurt yaralarını sarar, genci iyileştirir. Onu sütüyle besler. Düşmanlar bulamasın diye genci mağaraya götürür, o mağarada yaşamaya başlarlar.
Bu şekilde devam eden destanda Bozkurt ile gencin boylar yetiştirmesi, o boyların hükümdar oluşu, ülkenin yönetilişi gibi konular anlatılır. Türklerin yeniden doğuşunu anlatan bir destandır. Destanda geçen bozkurt günümüzde hala Türklerin önemli simgesi olarak kabul edilir.
Göktürklere Ait Destanların Önemi Nedir?
Göktürklere ait destanların en önemli yanı kaynak olmalarıdır. Türk tarihinin en önemli kaynaklarından biridir. Türk atalarının hayatı, tarihi olaylar ve toplumun kültürel değerlerini yansıtır. Tarih boyunca sahip olduğu inançlar, değerler, gelenekler ve toplumsal değerler hakkında bilgi verir. Göktürklere ait destanlar Türk toplumunun kültürel kimliğinin korunmasında etkilidir. Türk kültürünün gelecek nesillere aktarılmasında ve korunmasında yardımcı olmuştur.
Göktürklere ait destanlar sadece Türk kültürü ve tarihi için değil, Dünya edebiyatı açısından da önemlidir. Bu destanlar, Türk edebiyatının en eski örneklerinden biridir ve Dünya edebiyatı için de ilham kaynağı olmuştur. Türk ataları hakkında bilgi vermesinin yanı sıra dil ve tarihin gelişimini de ışık tutar. Türk dilinin en eski örneklerinden biri olarak kabul edilir, araştırmalarda önemli birer kaynaktır.
Göktürklerin Destanları Hangi Dönemde Yazılmıştır?
Göktürklere ait destanlar 6. ve 8. yüzyılda yazılmıştır. Bu dönem Orta Asya Türk kültürü ve tarihi için büyük öneme sahiptir.
Göktürklerin Destanları Nerede Yazılmıştır?
Göktürklere ait destanlar bugünkü Moğolistan ve Çin’deki Göktürk Devleti topraklarında bulunmuştur. Genelde taş, kemik, ahşap ve metalden yapılmış yazıtlar üzerine yazılmıştır.
Göktürklerin Destanlarında Yer Alan Kahramanlar Kimlerdir?
Destanlarda genelde Türk mitolojisinde önemli yere sahip olan kahramanlar işlenmiştir. Bu kahramanlar Kür Şad, İlteber, Aybars, Umay Ana ve Gök Tengri gibi karakterlerdir.
Göktürk Destanlarının Günümüze Etkileri Nelerdir?
Türk kültürü ve tarihinde destanlar önemli bir yere sahiptir. Günümüzde bile Türk mitolojisi, inançları, kültürü hakkında araştırma yapmak isteyenler için önemli bir kaynak olarak görülür.
